Học trực tiếp là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

Định nghĩa học trực tiếp

Học trực tiếp (in-person learning) là hình thức tổ chức giảng dạy trong đó người học và người dạy hiện diện tại cùng một không gian vật lý để tiến hành các hoạt động học tập. Sự hiện diện đồng thời này cho phép truyền đạt kiến thức, trao đổi thông tin và giải quyết các vấn đề học thuật trong thời gian thực, không qua trung gian kỹ thuật số. Đây là mô hình giảng dạy đã được áp dụng trong hàng thế kỷ, đóng vai trò nền tảng của hầu hết các hệ thống giáo dục truyền thống trên toàn cầu.

Trong môi trường học trực tiếp, các yếu tố như ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm gương mặt, giọng nói và tương tác xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải nội dung học tập. Điều này tạo nên sự kết nối cảm xúc giữa người học và người dạy, góp phần nâng cao hiệu quả tiếp thu và khả năng duy trì động lực học tập. Học trực tiếp cũng cho phép điều chỉnh tức thì phương pháp giảng dạy dựa trên phản ứng của học viên.

Theo OECD, học trực tiếp không chỉ đơn thuần là hình thức truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình hình thành kỹ năng xã hội, phát triển nhân cách và năng lực làm việc nhóm, điều mà các hình thức học từ xa khó tái tạo đầy đủ.

Đặc điểm của học trực tiếp

Học trực tiếp có những đặc điểm nổi bật giúp phân biệt với các hình thức học khác:

• Người học và người dạy gặp gỡ mặt đối mặt
• Có sự tương tác tức thời và phản hồi trực tiếp
• Địa điểm học tập cố định, trang bị cơ sở vật chất hỗ trợ
• Thời khóa biểu cụ thể, tuân thủ giờ giấc
• Khả năng sử dụng và thao tác trực tiếp với học liệu vật lý

Tính cố định về thời gian và không gian giúp tạo ra môi trường học tập ổn định, kỷ luật và ít bị gián đoạn. Việc sử dụng các phương tiện trực quan như bảng, máy chiếu, mô hình, thiết bị thí nghiệm… làm phong phú phương pháp giảng dạy, hỗ trợ tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn.

Bảng dưới đây so sánh một số yếu tố cơ bản giữa học trực tiếp và các hình thức học từ xa:

Tiêu chí	Học trực tiếp	Học từ xa
Vị trí	Cố định	Linh hoạt
Tương tác	Trực tiếp, tức thì	Qua trung gian kỹ thuật số
Cơ sở vật chất	Trang thiết bị tại chỗ	Thiết bị cá nhân
Giám sát	Trực tiếp bởi giáo viên	Hạn chế

Các mô hình học trực tiếp

Học trực tiếp có thể được triển khai theo nhiều mô hình khác nhau, tùy thuộc vào mục tiêu đào tạo và đặc thù môn học:

• Lớp học truyền thống: Giảng viên giảng bài, học viên lắng nghe, ghi chép và đặt câu hỏi.
• Lớp học thảo luận: Tập trung vào trao đổi ý kiến, phản biện nhóm, phân tích tình huống.
• Học thực hành: Học viên tham gia vào các hoạt động thực nghiệm, mô phỏng, thao tác kỹ thuật.
• Đào tạo tại chỗ: Diễn ra ngay tại môi trường làm việc thực tế của học viên.

Mỗi mô hình phục vụ một mục đích khác nhau. Lớp học truyền thống thích hợp với việc truyền tải lý thuyết cơ bản, trong khi lớp học thảo luận khuyến khích phát triển tư duy phản biện. Học thực hành và đào tạo tại chỗ lại tập trung vào phát triển kỹ năng thao tác và áp dụng kiến thức vào bối cảnh thực tiễn.

Theo Brookings Institution, sự đa dạng mô hình trong học trực tiếp là yếu tố giúp hình thức này duy trì vị trí quan trọng ngay cả khi các phương thức học trực tuyến phát triển mạnh.

Lợi ích của học trực tiếp

Học trực tiếp mang lại nhiều lợi ích vượt trội, đặc biệt trong việc hình thành kỹ năng xã hội và hỗ trợ phát triển toàn diện:

• Tăng cường tương tác xã hội và hợp tác nhóm
• Cải thiện khả năng giao tiếp trực tiếp
• Giúp giảng viên kịp thời điều chỉnh phương pháp giảng dạy
• Tạo môi trường học tập tập trung, giảm yếu tố gây xao nhãng
• Hỗ trợ tốt hơn cho các môn học đòi hỏi thực hành

Trong bối cảnh giáo dục phổ thông, học trực tiếp giúp học sinh hình thành thói quen kỷ luật, quản lý thời gian và tuân thủ quy trình làm việc. Ở cấp độ đào tạo chuyên sâu, hình thức này cho phép triển khai các hoạt động phức tạp như thí nghiệm khoa học, trình diễn kỹ thuật hoặc huấn luyện thao tác chuyên môn mà các hình thức học trực tuyến khó thay thế.

Bảng minh họa dưới đây tóm tắt các lợi ích của học trực tiếp so với học trực tuyến:

Khía cạnh	Học trực tiếp	Học trực tuyến
Tương tác xã hội	Cao	Trung bình hoặc thấp
Phản hồi	Nhanh, trực tiếp	Có độ trễ
Khả năng thực hành	Cao	Hạn chế
Tính tập trung	Ổn định hơn	Dễ bị phân tâm

Hạn chế của học trực tiếp

Mặc dù học trực tiếp mang lại nhiều lợi ích, hình thức này cũng tồn tại một số hạn chế đáng chú ý liên quan đến tính linh hoạt, chi phí và khả năng tiếp cận. Một trong những hạn chế lớn nhất là yêu cầu người học phải di chuyển đến địa điểm học, điều này tiêu tốn thời gian, chi phí đi lại và có thể gây khó khăn cho những người ở vùng xa hoặc có điều kiện đi lại hạn chế.

Lịch học của học trực tiếp thường được sắp xếp cố định, ít linh hoạt trong việc điều chỉnh theo nhu cầu cá nhân. Điều này có thể là rào cản cho những người vừa học vừa làm hoặc có các trách nhiệm gia đình. Ngoài ra, hình thức này phụ thuộc vào chất lượng cơ sở vật chất và nguồn nhân lực tại chỗ, dẫn đến sự khác biệt lớn giữa các cơ sở đào tạo.

Các yếu tố ngoại cảnh như dịch bệnh, thiên tai hoặc sự cố cơ sở hạ tầng cũng dễ dàng làm gián đoạn hoạt động học tập trực tiếp. Ví dụ, đại dịch COVID-19 đã buộc nhiều cơ sở giáo dục phải tạm ngừng học trực tiếp, chuyển sang các hình thức học trực tuyến để duy trì việc giảng dạy.

So sánh học trực tiếp và học trực tuyến

Học trực tiếp và học trực tuyến đều có ưu điểm và hạn chế riêng, tùy thuộc vào mục tiêu học tập, điều kiện cá nhân và loại hình kiến thức/kỹ năng cần tiếp thu. Bảng dưới đây minh họa một số khía cạnh so sánh:

Tiêu chí	Học trực tiếp	Học trực tuyến
Tương tác	Trực tiếp, không qua trung gian	Gián tiếp qua nền tảng số
Linh hoạt thời gian	Thấp	Cao
Khả năng thực hành	Rất cao	Hạn chế, trừ khi có thiết bị mô phỏng
Chi phí di chuyển	Có	Hầu như không
Khả năng tiếp cận	Phụ thuộc địa lý	Toàn cầu, miễn là có Internet

Theo Brookings Institution, việc lựa chọn giữa hai hình thức này nên dựa trên nhu cầu cụ thể và điều kiện thực tế của người học, cũng như đặc thù môn học.

Ứng dụng trong các cấp học và lĩnh vực đào tạo

Học trực tiếp hiện diện ở tất cả các cấp học và lĩnh vực đào tạo, từ giáo dục mầm non, phổ thông, đại học đến đào tạo nghề và huấn luyện chuyên sâu. Ở cấp mầm non và tiểu học, học trực tiếp đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành kỹ năng xã hội, phát triển ngôn ngữ và kỹ năng vận động.

Ở bậc trung học và đại học, học trực tiếp tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động nhóm, thảo luận, phản biện và thực hành chuyên môn. Trong đào tạo nghề, kỹ thuật và y khoa, hình thức này gần như không thể thay thế vì yêu cầu thực hành trực tiếp trên thiết bị, mô hình hoặc bệnh nhân thật.

Nhiều lĩnh vực đặc thù như hàng không, quân sự, khoa học ứng dụng vẫn duy trì phần lớn nội dung đào tạo theo hình thức trực tiếp, nhằm đảm bảo độ chính xác và an toàn trong thao tác.

Tác động xã hội và tâm lý

Học trực tiếp không chỉ là quá trình truyền đạt kiến thức mà còn là môi trường hình thành và phát triển kỹ năng mềm. Thông qua tiếp xúc trực tiếp, học viên học cách giao tiếp hiệu quả, hợp tác nhóm, quản lý thời gian và giải quyết xung đột. Đây là những kỹ năng thiết yếu cho sự thành công trong công việc và đời sống.

Môi trường học tập trực tiếp cũng cung cấp sự hỗ trợ tâm lý quan trọng. Người học có thể chia sẻ trực tiếp khó khăn với bạn bè và giáo viên, nhận được sự khích lệ kịp thời. Điều này giúp giảm cảm giác cô lập, đặc biệt đối với những người học dễ bị áp lực khi học một mình.

Các nghiên cứu từ OECD chỉ ra rằng học trực tiếp góp phần tạo nên một cộng đồng học tập gắn kết, thúc đẩy động lực học tập lâu dài.

Tương lai của học trực tiếp

Trong bối cảnh chuyển đổi số, học trực tiếp vẫn giữ vai trò quan trọng nhưng sẽ ngày càng kết hợp nhiều yếu tố công nghệ. Mô hình học kết hợp (blended learning) đang trở nên phổ biến, trong đó nội dung lý thuyết có thể học trực tuyến, còn các buổi thực hành, thảo luận và kiểm tra được thực hiện trực tiếp.

Công nghệ hỗ trợ như bảng tương tác, phần mềm mô phỏng, và hệ thống quản lý học tập (LMS) đang được tích hợp vào lớp học trực tiếp, giúp nâng cao hiệu quả và trải nghiệm học tập. Điều này không chỉ giúp duy trì những ưu điểm vốn có của học trực tiếp mà còn khắc phục một số hạn chế về tính linh hoạt và khả năng cá nhân hóa.

Xu hướng tương lai sẽ không phải là thay thế hoàn toàn học trực tiếp bằng học trực tuyến, mà là tối ưu hóa sự kết hợp giữa hai hình thức này để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học trong thời đại số.

Tài liệu tham khảo

1. OECD. Education Policy Outlook. https://www.oecd.org/education
2. Brookings Institution. How in-person learning benefits students. https://www.brookings.edu
3. Means B, Bakia M, Murphy R. Learning Online: What Research Tells Us about Whether, When and How. Routledge; 2014.
4. Horn MB, Staker H. Blended: Using Disruptive Innovation to Improve Schools. Jossey-Bass; 2014.